Przepisy prawne

Obowiązki pracodawcy w zakresie bhp

Nieprzypadkowo, przepisy działu X Kodeksu pracy pt. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy rozpoczynają się od zaznaczenia roli i odpowiedzialności pracodawcy w zakresie bhp. Art. 207 K.p. stanowi, że „pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy”. Dalej przepis ten mówi, że pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek znajomości przepisów i zasad w zakresie ochrony pracy i ciążących na nim obowiązków.

W przypadku, gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, przepisy zobowiązują ich do współpracy, wyznaczenia koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich zatrudnionych w tym miejscu pracowników oraz ustalenia zasad współdziałania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników.

W zakładzie pracy odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy ponosi pracodawca. Zgodnie z art. 31 K.p. za pracodawcę czynność w sprawach z zakresu prawa pracy, a więc również z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba.

Prawa i obowiązki pracownika

Znowelizowany Kodeks pracy jest wyrazem wiary w pracownika, w jego dobrą wolę i zamiary. Wyrazem tych tendencji jest przede wszystkim art. 210 Kodeksu pracy, który daje pracownikowi prawo powstrzymywania się od wykonywania pracy, jeżeli warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla jego zdrowia lub życia.

Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, to pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Za czas takiego powstrzymania się od pracy lub oddalenia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Jak więc widać Kodeks pracy dał prawo pracownikowi do oceny stanu warunków pracy w zakładzie pracy.

Pracownik ma również prawo powstrzymania się od wykonywanej pracy, która wymaga szczególnej sprawności psychofizycznej w przypadku, gdy jego stan nie zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie dla innych osób. W praktyce oznacza to, że gdy pracownik zgłosi nam fakt złego samopoczucia i nie przystąpi do pracy to taką nieobecność należy traktować jako usprawiedliwioną, choć w tym przypadku bez prawa do wynagrodzenia.

Przepis wykonawczy do Kodeksu pracy wymienił 36 rodzajów prac wymagającej szczególnej sprawności psychofizycznej. Wykaz ten zawiera m.in. prace: kierowców, osób obsługujących urządzenia ciśnieniowe, operatorów ciężkich maszyn budowlanych, operatorów suwnic i remontu sieci trakcyjnych.

Obok praw Kodeks pracy w art. 211 zamieszcza rejestr obowiązków pracownika w zakresie bhp.
I tak pracownik jest obowiązany:

  1. znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,
  2. wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,
  3. dbać o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,
  4. stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielone środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze, zgodnie z ich przeznaczeniem,
  5. poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich,
  6. niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu zdrowia lub życia oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia o grożącym im niebezpieczeństwie,
  7. współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Szczególna odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa pracy spoczywa na tych pracownikach, którzy z tytułu zajmowanego stanowiska kierują pracownikami. Od postawy tych osób zależy praktycznie stan przestrzegania przepisów w zakładach pracy.

Jak widać podstawowym obowiązkiem pracownika (również pracodawcy) jest znajomość i przestrzeganie przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Przez przepisy należy rozumieć przepisy zawarte w dziale X Kodeksu pracy oraz wiele przepisów szczegółowych dotyczących przede wszystkim zagadnień technicznego bezpieczeństwa pracy. Natomiast przez zasady bezpieczeństwa i higieny pracy należy rozumieć zasady pozaprawne, wynikające z techniki i doświadczenia życiowego, których przestrzeganie zapewnia bezpieczeństwo i higienę pracy.

Różnorodność procesów produkcyjnych i technologicznych sprawia, że nie jest możliwe uregulowanie wszystkiego obowiązującymi przepisami. Stąd wynika obowiązek prawny przestrzegania zasad bhp. Brak konkretnych przepisów nie uwalnia więc pracodawcy od obowiązku podjęcia środków mających na celu ochronę pracownika przed ewentualnymi skutkami zagrożeń.

Przedstawiamy zebrany wykaz przepisów powiązanych z problematyką BHP

Kodeks pracy –  Obwieszczenie Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 17 września 2014 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy – Kodeks pracy:

Nowe znaki bezpieczeństwa, ewakuacyjne, ochrona przeciwpożarowa, medycyna, elektryczne, budownictwo:

Podstawa prawna szkoleń BHP:

Uwarunkowania prawne w zakresie stanowiska pracy przy monitorze ekranowym – komputerze / laptopie:

Ogólne warunki w zakresie środowiska pracy: